Początek panowania Mikołaja II jest związany z masową tragedią, jaką była panika na Chodynce w czasie festynu ludowego towarzyszącego koronacji nowego cesarza. Jej ofiarą padło 1389 osób, zaś 1301 zostało rannych.

W polityce zagranicznej nie bez wahań kontynuował zawarte przez ojca przymierze z Francją i dążył do rozszerzenia wpływów rosyjskich na Bałkanach i w Azji. Nie godził się na żadną formę autonomii dla Kraju Nadwiślańskiego, jak od 1867 określano Królestwo Polskie.

 W 1904 r. wypowiedział Japonii wojnę, która była pasmem klęsk wojsk carskich i zakończyła się w 1905 zwycięstwem Japonii. Wywołało to protesty społeczne i żądania przeprowadzenia reform. 22 stycznia 1905 wojsko krwawo rozproszyło pokojową demonstrację w Petersburgu, zorganizowaną przez Gieorgija Gapona.

Car przebywający podczas zajść poza Petersburgiem, w Carskim Siole, po powrocie przyjął 19 stycznia zorganizowaną przez władze delegację robotników, którą według cytatu z gazety Nowosti dnia "uszczęśliwił" określeniem zdarzeń jako bolesnych, ale i buntowniczych. Zajścia Krwawej niedzieli bezpośrednio poprzedziły wybuch rewolucji roku 1905. W konsekwencji Mikołaj II zmuszony był poczynić pewne ustępstwa. 6 sierpnia 1905 wydał manifest powołujący do życia Dumę Państwową, która w założeniu miała być jedynie organem doradczym cara. 30 października wydał tzw. manifest październikowy, znoszący część ustaw represyjnych, m.in. pozwolił wtedy na przywrócenie języka polskiego w szkolnictwie Kongresówki. Wprowadził też wolności obywatelskie, m.in. wolność wyznania, wolność słowa, wolność stowarzyszeń. 23 kwietnia 1906 nadał Rosji konstytucję, która gwarantowała carowi prawo weta ustaw głosowanych w Dumie.

^{źródło - Wikipedia}