Wenecja właściwa leży na 118 wysepkach wchodzących w skład archipelagu znajdującego się w samym środku laguny, która zamyka Zatokę Wenecką od strony zachodniej. Jej odległość od lądu wynosi 4 km, od otwartego morza 2 km ma powierzchnię 7 km2, długość nieco ponad 4 km, szerokość ok. 3 km. Miasto podzielone jest na 6 dzielnic zwanych sestieri: San Marco, Castello, Santa Croce, San Polo, Cannare-gio, Dorsoduro, Każda z nich ma własną numerację domów, poprzedzoną numerem dzielnicy. Wyjątek stanowi Wyspa Św. Heleny zabudowana po I wojnie światowej willami, których numeracja zgodna jest z ogólnie przyjętymi zasadami. Z lotu ptaka miasto ma kształt ryby przeciętej ogromną, odwróconą literą S, uformowaną przez Kanał Grandę. Najstarszą część stanowi strefa wokół mostu Rialto, gdzie na początku IX w. przeniosły się władze laguny. Tu na wysokim brzegu (rivo alto rialto) powstało pierwsze skupisko miejskie Citta di Rialto, które wkrótce przyjęło nazwę Venezia. Wenecjanie przeprowadzili najpierw wielkie roboty ziemne, przystosowując istniejący teren do potrzeb przyszłego miasta. Wykopano sieć kanałów, a ziemia z nich została zużyta do podwyższenia i wzmocnienia terenu. W ten sposób zbudowano Kanał Grandę i liczne mniejsze kanały, a powstałe w wyniku tego wysepki umocniono wbiciem wielkiej ilości grubych pali dębowych i jodłowych (sprowadzonych z lasów Dalmacji), na których ustawiano później fundamenty domów i pałaców.

Cechą charakterystyczną, a jednocześnie prawdziwym błogosławieństwem Wenecji, jest brak jezdni zatłoczonych pojazdami, pełnych hałasu i spalin. Komunikacja Wewnętrzna odbywa się drogą wodną, która tworzy sieć 150 kanałów połączonych między sobą. Głównymi arteriami są: Canal Grandę, Canale di Cannaregio i Canale delia Giudecca, którymi kursują stateczki o różnych numerach, pełniące funkcje tramwajów wodnych. Pozostałe kanały są znacznie węższe; mierzą przeciętnie 4-6 m szerokości, umożliwiając przejazd jedynie gondolom, małym motorówkom i niewielkim barkom, zaopatrującym sklepy. Małe kanały noszą charakterystyczne dla dialektu weneckiego nazwy: rio lub riello np. Rio San Barnaba. Funkcję oczyszczania kanałów spełniają częściowo przypływy i odpływy morza (2 razy dziennie), a co pewien czas przeprowadza się gruntowne oczyszczanie dróg wodnych miasta.