Jest to miasto i gmina położone w południowo-zachodniej Polsce, w województwie śląskim, w powiecie raciborskim, nad rzeką Odrą. Według danych na koniec 2009 roku, miasto liczyło 56 484 mieszkańców.

Racibórz jest, obok Opola, jedną z historycznych stolic Górnego Śląska, gdzie rezydowali książęta opolsko-raciborscy. Do dzisiaj zachowało się wiele cennych zabytków, m.in. kaplica zamkowa pw. św. Tomasza Kantuaryjskiego, zwana perłą gotyku śląskiego. Miasto jako pierwsze w Polsce i Europie otrzymało certyfikat Systemu Zarządzania Środowiskowego ISO 14001.

Nazwa miasta pochodzi od dwóch znaczeniowo tożsamych słów "rati=walczyć" oraz "boriti=walczyć" i oznacza "walczący na wojnie". Imię Racibor było charakterystyczne we wczesnym średniowieczu dla książąt pomorskich oraz obodrzyckich. Nadawano władcom imię Racibor być może na dobrą wróżbę, aby "walczyli i zwyciężali w boju".

Racibórz zawsze był kulturalną stolicą regionu, do dziś tę tradycję kontynuują Dom Kultury "Strzecha", Młodzieżowy Dom Kultury, Muzeum, Raciborskie Centrum Kultury, Miejska Biblioteka Publiczna oraz Towarzystwo Miłośników Ziemi Raciborskiej. Działalność tych instytucji obejmuje, bowiem nie tylko miasto, ale również placówki kulturalno-oświatowe ziemi raciborskiej. Największą instytucją kulturalną jest jednak Raciborskie Centrum Kultury.