Tuż przed startem w kosmos Jurij Gagarin miał niezłego pietra. W liście do żony pisał: „Mam nadzieję, że nigdy nie przeczytasz tych słów, ale czasem ludzie potykają się na ziemi i łamią karki. Coś może wydarzyć się i tutaj…”. To był list pożegnalny. Gagarin słyszał o wcześniejszych niepowodzeniach programu kosmicznego, o katastrofach pierwszych rakiet. Doskonale wiedział, że jest królikiem doświadczalnym, że gdyby misja się nie powiodła, o jego śmierci nikt się nie dowie.

12 kwietnia 1961 roku, pół wieku temu, Gagarin poleciał w kosmos. Był pierwszym człowiekiem, który tego dokonał. Dla obywateli Związku Radzieckiego stał się niekwestionowanym bohaterem. I takim też miał pozostać na zawsze. O jego chwilach zwątpienia nikt nie miał prawa wiedzieć. Skrzętnie ukrywano te fragmenty jego życiorysu, które nie były zgodne z radziecką propagandą. O prawdziwym obliczu pierwszego człowieka w kosmosie pisze Lew Danilkin, autor najnowszej biografii kosmonauty „Jurij Gagarin”. Książka właśnie ukazała się w Rosji i, jak można było przypuszczać, wywołała wielkie zainteresowanie oraz sporo kontrowersji.

Propaganda radziecka w oficjalnej biografii Jurija Gagarina stawiała na chłopskie pochodzenie pierwszego zdobywcy przestrzeni kosmicznej: jego matka doiła krowy w kołchozie, a ojciec był prostym cieślą. W istocie rodzice zdobyli, jak na warunki ZSRR, solidne wykształcenie, a co najważniejsze, zaszczepili synowi pasję czytania i chęć zdobywania wiedzy – pisze w swojej książce Lew Danilkin. Gagarin błyskawicznie piął się więc po szczeblach kariery: skończył technikum, wstąpił do aeroklubu, studiował w szkole lotniczej w Orenburgu i stołecznej Akademii Technicznej Lotnictwa, by pod koniec lat 50. XX w. zostać pilotem odrzutowych migów na mroźnym, sowiecko-norweskim pograniczu w okolicach Murmańska. To właśnie stamtąd pilot wyróżniający się odwagą i rozsądkiem w trudnych przygranicznych misjach trafił do elitarnego grona 20 osób, które miało wziąć udział w ściśle tajnym programie przygotowań do lotu w kosmos. Szkolili się głównie w Gwiezdnym Miasteczku, leżącym 50 km na północ od Moskwy ośrodku treningowo-naukowym dla radzieckiej kadry kosmicznej.